Zelf kombucha maken
Kombucha is een gefermenteerde theedrank die wereldwijd enorm populair is geworden Het staat bekend om zijn unieke smaakprofiel, natuurlijke bubbels en potentiële gezondheidsvoordelen.
Hier is een overzicht van wat je moet weten over kombucha:
Kombucha wordt gemaakt door gezoete thee (meestal zwarte of groene thee) te fermenteren met een symbiotische cultuur van bacteriën en gist, vaak afgekort als SCOBY. Zie de SCOBY als een levende kolonie micro-organismen die het fermentatieproces aanstuurt. De basisingrediënten zijn thee, suiker, water en een SCOBY met wat startervloeistof (gerijpte kombucha van een eerdere batch). Tijdens de fermentatie, die doorgaans 7-21 dagen duurt op kamertemperatuur, verbruikt de SCOBY de suiker en produceert deze verschillende zuren (zoals azijnzuur), koolstofdioxide (de bubbels) en sporen alcohol. De resulterende drank is een complexe mix van zoet en zuur, met een pittige of licht azijnachtige toets. De smaak kan verder worden beïnvloed door het soort thee dat wordt gebruikt en eventuele extra smaakstoffen die na de primaire fermentatie worden toegevoegd. De koolstofdioxide die tijdens de fermentatie ontstaat, geeft kombucha zijn natuurlijke bruis, waardoor het een verfrissend alternatief is voor suikerhoudende frisdranken. Kombucha wordt vaak geprezen vanwege de potentiële gezondheidsvoordelen, hoewel wetenschappelijk onderzoek bij mensen nog steeds gaande is.
Kombucha thuis maken:
Het is vrij populair om thuis kombucha te zetten. Het basisproces omvat:
- Het zetten van zoete thee.
- Het volledig laten afkoelen van de thee.
- Het toevoegen van de SCOBY en startervloeistof aan de thee in een schone glazen pot.
- Het afdekken van de pot met een ademende doek.
- Het fermenteren gedurende 7-21 dagen.
Dingen om te weten:
- Kombucha bevat kleine hoeveelheden alcohol: het fermentatieproces produceert van nature een kleine hoeveelheid alcohol, meestal minder dan 0,5% alcohol (ABV), waardoor het in veel regio’s als een alcoholvrije drank wordt geclassificeerd. Zelfgemaakte brouwsels kunnen echter soms iets hogere concentraties hebben.
- Cafeïne: Kombucha gemaakt met thee bevat wat cafeïne, maar meestal minder dan de originele thee.
- Zuurtegraad: de zure aard van kombucha kan na verloop van tijd het tandglazuur aantasten, dus het wordt vaak aanbevolen om je mond na het drinken met water te spoelen.
Wat zijn de beste ingrediënten voor het maken van kombucha?
1. Welk water gebruiken bij het maken van kombucha
Kombucha-culturen gedijen het beste als het water van hoge kwaliteit is en niet vervuild is. Het best kan je water gebruiken dat weinig mineralen bevat, zacht water. In het algemeen kan kraantjeswater worden aanbevolen, afhankelijk van in welke regio je woont. Een te hoog mineraalgehalte in het water (hard water) kan de kombucha-SCOBY beschadigen. We raden tevens aan gefilterd water te gebruiken voor het maken van kombucha.
2. Welke thee gebruiken bij het maken van kombucha
Om kombucha te maken is ook thee nodig, aangezien thee de juiste hoeveelheid voedingsstoffen en polyfenolen bevat die nodig zijn zodat de kombucha-cultuur kan gedijen en groeien. Vooral in het begin raden we aan om vast te houden aan groene thee of zwarte thee. Later kan je ook hier gaan experimenteren met andere theesoorten. Afhankelijk van welke thee je gebruikt, zal dit invloed hebben op de smaak en het uitzicht van de afgewerkte kombucha. Algemeen is gewone zwarte thee aanbevolen. Zorg ervoor dat u biologische thee gebruikt om te voorkomen dat verontreinigende stoffen in de kombucha terechtkomen. Gebruik geen cafeïnevrije thee. De kombucha-SCOBY houdt niet van cafeïnevrije thee en zal niet zo goed groeien als hij wordt gevoerd met cafeïnevrije thee.
3. Welke suiker gebruiken bij het maken van kombucha
Om kombucha te maken is suiker absoluut nodig. Hoewel het verleidelijk kan zijn om te proberen geen suiker te gebruiken, is suiker vereist voor het fermentatieproces en dit kan niet worden omzeild of vervangen. Het gebruik van minder suiker dan nodig kan de kombucha-SCOBY beschadigen of zelfs doden. In het algemeen werkt witte kristalsuiker het best, maar hier kies ik toch eerder voor een lichte rietsuiker (en liefst ongebleekt, biologisch). Pas op met het mineraalrijke suikers. Wederom, net zoals in water kan een teveel aan mineralen de kombucha SCOBY beschadigen. Vermijd het gebruik van honing, honing kan botulismebacteriën bevatten die, wanneer ze exponentieel worden gekweekt zoals bacteriën en gist in kombucha, gevaarlijk kunnen zijn. Je kan honing gebruiken in de tweede gisting, als je eenmaal een hoger aantal goede bacteriën hebt om de slechte te bestrijden.
4. Welke startersvloeistof gebruiken bij het maken van kombucha
De toevoeging van een zure vloeistof is van cruciaal belang voor de gezondheid van de kombucha SCOBY en de veiligheid van uw partij kombucha. De meest gewenste zure vloeistof om te gebruiken bij het brouwen van een partij kombucha is goed gebrouwen kombuchathee uit een eerdere batch. Als er geen startersvloeistof beschikbaar is, kan je witte gedistilleerde azijn gebruiken. Azijn kan het geheel of een deel van het zure vloeibare deel bevatten dat nodig is om een partij kombucha te maken.
Andere benodigdheden:
Hieronder staat een lijst met de benodigdheden die je tevens nodig hebt om kombucha te maken. Grote glazen of keramische container; streef naar een container van minimaal 3 liter, maar potten van 2 liter zullen ook wel werken! Nu, het is belangrijk dat de opening groot genoeg is; er moet voldoende lucht bij uw brouwsel kunnen. Ik ben onlangs gestart met een grote pot van 5 liter met een plastic kraan en dat maakt het aftappen van de kombucha zoveel gemakkelijker. Een kaasdoek laat je kombucha ademen, terwijl stof en de beestjes buiten blijven. Beugelflessen (die kan je bij ons kopen, maar enkel in het kombucha-startpakket). Deze flessen hebben een dichte sluiting die speciaal is ontworpen om het koolzuur te behouden (bruis, bubbels). Als je alles snel in huis wil hebben, koop dan de kombucha-starterskit. Deze bundel bevat de meeste apparatuur die je nodig hebt en wordt geleverd met een kant-en-klare kombucha-SCOBY.
Recept voor 4 liter kombucha
Zelf kombucha maken is een lonende bezigheid en met dit recept voor 4 liter heb je direct een mooie hoeveelheid van deze gefermenteerde thee bij de hand. Kombucha wordt gemaakt door gesuikerde thee te fermenteren met behulp van een SCOBY (Symbiotic Culture Of Bacteria and Yeast) en startervloeistof.
Benodigdheden
- Een glazen weckpot of fermentatiepot van minimaal 5 liter
- Een ademende doek (kaasdoek, theedoek)
- Een elastiek of touwtje
- Een pan om thee te zetten
- Flessen met een luchtdichte sluiting voor de tweede fermentatie (optioneel)
Ingrediënten
- 4 liter gefilterd water (gebruik bij voorkeur geen kraanwater met chloor)
- 240 – 400 gram suiker (witte suiker of rietsuiker wordt het meest gebruikt, vermijd suikervervangers)
- 12 – 16 theezakjes of 12 – 16 gram losse thee (zwarte thee, groene thee, of een mix zonder toegevoegde oliën of smaakjes)
- 400 – 800 ml sterke startervloeistof (ongezoete kombucha van een vorige batch of gekochte rauwe, ongepasteuriseerde kombucha)
- 1 SCOBY
Instructies voor de Eerste Fermentatie
- Maak sterke, gesuikerde thee: breng een deel van het water (ongeveer 1 liter) aan de kook in een pan. Haal van het vuur en voeg de theezakjes of losse thee toe. Laat 5-15 minuten trekken, afhankelijk van hoe sterk je de thee wilt hebben. Verwijder de theezakjes of zeef de losse thee eruit.
- Los de suiker op: Voeg de suiker toe aan de warme thee en roer goed totdat alle suiker is opgelost.
- Koel de thee af: voeg het resterende koude, gefilterde water toe aan de gesuikerde thee in de fermentatiepot. Dit helpt om de temperatuur sneller te laten dalen. Het is cruciaal dat de thee volledig is afgekoeld tot kamertemperatuur (onder 30°C) voordat je de SCOBY en startervloeistof toevoegt. Hitte kan de SCOBY beschadigen.
- Voeg de SCOBY en startervloeistof toe: Giet de startervloeistof bij de afgekoelde thee in de fermentatiepot. Plaats vervolgens voorzichtig de SCOBY in de pot. Het maakt niet uit of de SCOBY drijft, zinkt of halverwege blijft hangen. De startervloeistof zorgt voor een lage pH-waarde die schadelijke bacteriën tegengaat en de fermentatie opstart.
- Dek af: Dek de opening van de pot af met de ademende doek en zet vast met een elastiek of touwtje. Dit beschermt de kombucha tegen insecten en stof, terwijl het wel lucht doorlaat voor het fermentatieproces.
- Fermenteer: Plaats de pot op een warme plek uit direct zonlicht. De ideale fermentatietemperatuur ligt tussen 20°C en 29°C. Lagere temperaturen vertragen het proces, hogere temperaturen kunnen de SCOBY beschadigen.
- Proef en bepaal de duur: De eerste fermentatie duurt meestal 7 tot 14 dagen, afhankelijk van de temperatuur en je persoonlijke voorkeur. Begin na ongeveer 5-7 dagen met proeven. De kombucha begint zoet en wordt na verloop van tijd zuurder en minder zoet naarmate de suiker wordt omgezet. Proef regelmatig met een schone lepel tot je de gewenste smaak hebt bereikt.
Instructies voor de Tweede Fermentatie (Optioneel)
De tweede fermentatie voegt smaak toe en zorgt voor de kenmerkende bubbels.
- Haal de SCOBY eruit: haal voorzichtig de kombucha-SCOBY en ongeveer 400 ml startervloeistof uit de gefermenteerde kombucha. Bewaar dit voor je volgende batch in een schone pot, afgedekt met een ademende doek op kamertemperatuur.
- Voeg smaak toe: giet de kombucha in luchtdichte flessen. Voeg eventueel smaakmakers toe zoals fruitsap (ongeveer 10-20% van het volume), vers fruit, gember, kruiden of specerijen. Laat ongeveer 2-3 cm ruimte aan de bovenkant van de fles vrij.
- Sluit de flessen: sluit de flessen goed af.
- Fermenteer opnieuw: Laat de flessen 1 tot 4 dagen op kamertemperatuur staan voor de tweede fermentatie. Controleer de druk regelmatig door voorzichtig in een plastic fles te knijpen (als je die gebruikt) of door kort het deksel van een weckfles te openen (‘burpen’) om overmatige druk te voorkomen.
- Koel en geniet: zodra de kombucha de gewenste hoeveelheid bubbels heeft, zet je de flessen in de koelkast. Dit vertraagt de fermentatie en de kombucha is nu klaar om gedronken te worden.
Tips en Aandachtspunten
- Werk altijd met schone materialen om besmetting te voorkomen.
- Gebruik nooit metalen gereedschap in contact met de SCOBY, dit kan de cultuur schaden.
- Als er schimmel ontstaat op je kombucha (groene, zwarte of roze pluizige plekjes), gooi de hele batch en de SCOBY weg en begin opnieuw. Een gezonde SCOBY kan er slijmerig en draderig uitzien; dit is normaal.
- Bewaar altijd voldoende startervloeistof voor je volgende batch.
- Experimenteer met verschillende soorten thee en smaakmakers om je favoriete kombucha te maken!
Commerciële kombucha
In Nederland en België vind je waarschijnlijk een verscheidenheid aan commercieel geproduceerde kombucha in natuurvoedingswinkels, supermarkten en zelfs sommige cafés. Deze zijn vaak verkrijgbaar in verschillende smaken, verkregen door de toevoeging van fruit, kruiden en specerijen na de eerste fermentatie. Houd er rekening mee dat sommige commerciële kombucha’s toegevoegde suikers kunnen bevatten.
Conclusie,
Kortom, kombucha is een fascinerende en steeds populairdere gefermenteerde drank met een unieke smaak en potentiële gezondheidsvoordelen. Of je het nu koopt of zelf brouwt in België, het is een drank met een rijke geschiedenis en een levendige aanwezigheid in het moderne gezondheids- en welzijnslandschap.
